231 lat temu na Zamku Królewskim w Warszawie Sejm Wielki uchwalił Konstytucję 3 maja. Była ona pierwszą w Europie, a drugą na świecie – po konstytucji Stanów Zjednoczonych – nowoczesną ustawą zasadniczą normującą ustrój państwowy.
Konstytucja Rzeczypospolitej Obojga Narodów została uchwalona 3 maja 1791 r. przez Sejm Wielki, który obradował w latach 1788 – 1792. Dzień 3 maja został ogłoszony świętem narodowym już dwa dni po jej uchwaleniu. Niestety z powodu agresji państw ościennych i zaborów, święto zostało zawieszone, aż do odzyskania niepodległości w 1919 roku. W czasie II wojny światowej zdelegalizowane przez okupantów niemieckich i sowieckich. Dla Polaków na emigracji oraz w kraju, którzy je obchodzili było symbolem oporu i walki. Po roku 1945 komunistyczne władze zakazały trzeciomajowych obchodów. Przełom przyniósł rok 1990. Nowo wybrany Sejm i Senat powróciły do tradycji i ogłosiły dzień 3 Maja świętem państwowym.
Konstytucja 3 maja była wielkim osiągnięciem narodu polskiego chcącego zachować niezależność państwową. Dokument, który nosił tytuł Ustawa Rządowa regulował prawa i obowiązki mieszkańców oraz zasady organizacji władzy państwowej. Władza została podzielona zgodnie z zasadą Monteskiusza na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Ustawa z dnia 3 maja wprowadzała ustrój monarchii dziedzicznej, znosiła wolną elekcję, zasadę liberum veto i ograniczała przywileje szlacheckie. Uchwalając konstytucję, Polacy pokazali całemu światu, że kraj można reformować bez krwawych rewolucji. Niestety majowa konstytucja została obalona w 1792 roku w wyniku zawiązania konfederaci targowickiej i interwencji wojsk rosyjskich. Ta zakończyła się II rozbiorem Polski. Mimo rozbiorów pamięć o konstytucji narodowej przez kolejne pokolenia pomagała podtrzymywać polskie dążenia do niepodległości i stworzenia sprawiedliwego społeczeństwa. Konstytucja 3 Maja jest jednym z symboli naszej niepodległości, powodem do dumy dla Polaków oraz świadectwem wielkiej mądrości i patriotyzmu ludzi, którzy wtedy tę konstytucję dla ratowania Rzeczypospolitej stworzyli. Uznaje się ją za ukoronowanie wszystkiego, co dobre i oświecone w polskiej historii i kulturze.
Ewa Marciszewska
